یزدی

3 / 12 / 1395

استدلال استقرایی

توجّه به حضور خداوند، سبب ترک گناه مى‏ شود: یوسف علیه السلام با توجه به خدا خود را از دامی که زلیخا برایش فراهم ساخته بود رهایی یافت، هابیل با توجه به خدا بود که تصمیم گرفت حتی اگر برادرش برای کشتن او اقدام کند به کشتن او فکر نکند، اگر توجه به خدا نبود، ساحران فرعون در برابر موسی کوتاه نمی‌آمدند و توجه به حضور خداوند بود که ابولبابه را از ادامه توطئه به نفع یهودیان بنی‌قریظه بازداشت و او را به توبه جدی از گناه انجام شده واداشت و حاضر شد گرسنگی و تشنگی چند روزه تحمل کند تا خدا او را ببخشد.

برای درس 26 بهمن 1395. علی محمد یزدی

1. تفسير كنز الدّقائق نافع‏تر از تفسير صافى و نور الثّقلين مى‏باشد. این تفسیر اسناد روايات را ذكر كرده است، ارتباط آيات را بيان مى‏كند و آيات را حرکت‌گذاری کرده است. مفسّر محترم به ترتيب، به قرائت، وجوه اعراب، الفاظ و جملات، مباحث صرفى و نحوى، ارتباط الفاظ و آيات، نقل و نقد اقوال ديگران، تأييد يا منع برخى از آراء، شناخت لغات، الفاظ و مفردات روايات وارده در ذيل آيات مى‏پردازد.

2. تأثیر استاد و مکان تحصیل، بیش از دروسی است که دانش‌آموز می‌خواند. در مدرسه‌ای که ساختمانی نیمه مخروبه داشت، زمستان‌ها از سقفش آب می‌چکید، و گوشه اطاق‌هایش زیلو پهن بود و گوشه ای دیگر، ظروف پلاستیکی که زیر چک چک آب ها قرار داده شده بود؛ استادی پرهیزکار، دلسوز، مخلص و قانع، جوجه هایش را حمایت کرد تا به آنها پرواز یاد داد، سپس آنها را به آسمان لاجوردی سپرد، آنان از اوج آسمان به هم‌درسان زمین‌دار خود نگاهی افکندند که در مدرسه رفاه از استادی نمره خوب گرفته بودند که موظفی هیئت علمی را می‌گذراند و خدا را سپاس گفتند که چنین نبودند.

 برخی از دانشمندان مذاهب اسلامی درباره جامعیت قرآن تصوری گزاف دارند.

برای نمونه آلوسى فتح شهر حلب به دست سلطان صلاح الدّين و فتح مصر به دست سلطان سليم را نيز از قرآن قابل استفاده مى‏خواند و مى‏گويد: انصاف اين است که بايد مقاماتى را که بزرگان صوفيه دارند، پذيرفت و ذهن مريض خود را در آنچه به سبب موانع و اميال نفسانى از ادراک آن محروم است، متهم ساخت؛[1]  آلوسى افرادی را نام می‌برد که مانند رسول خدا ص به علوم قرآن دست یافته اند او می‌گوید: «قرآن دانش‏هاى گذشتگان و آيندگان را در خود گرد آورده است؛ ولى کسى به آن، عالم نخواهد شد، جز گويندۀ قرآن و رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ـ که به آنچه خداوند علم به آن را به خود اختصاص نداده است احاطه دارد ـ اما پس از آن حضرت، بزرگان صحابه نظير چهار خليفه و ابن‌عباس و ابن‌مسعود از رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله اين ميراث را کسب کردند[2]. گویند ابن عباس مدعى بود: اگر افسار شتر خويش را گم کنم، در کتاب خداى تعالى آن را باز خواهم يافت.[3]

داستانی در این زمینه نیز نقل شده است که شافعى زمانى در مکه گفت: دربارۀ هر چيزى که تمايل داريد از من بپرسيد تا من از کتاب خداى تعالى پاسخ شما را بدهم. کسى پرسيد: نظر شما دربارۀ شخص مُحرم که زنبورى را بکشد چيست؟ پاسخ داد: «بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم» خداوند فرموده است: «وما ءاتاکمُ الرَّسولُ فَخُذوهُ وما نَهاکم عَنهُ فَانتَهوا»  و از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله روايت شده که به دو کسى که بعد از من خواهند بود، ابوبکر و عمر، اقتدا کنيد و از عمر‌بن‌الخطاب نقل شده که فرمان داد شخص مُحرم، زنبور را بکشد».[4] شافعی با این بیان مراد کسانی را که به جامعیت مطلق قرآن قائلند، روشن ساخته است.